W Kampanii Ogród dla jeży i jaszczurek zachęcamy do stworzenia w swoich ogrodach miejsca przyjaznego gadom i ssakom owadożernym. W tym artykule zajmiemy się tematem pomocy jaszczurkom. A o stertach dla jeży można przeczytać tutaj.

Jaszczurki należą do gromady gadów. Gady to grupa zwierząt zmiennocieplnych, czyli takich, których temperatura ciała nie jest stała (jak np. u ssaków) i zależy od temperatury otoczenia. Dlatego to z reguły ciepłolubne zwierzęta, które z lubością wygrzewają się w słońcu. Skóra gadów jest gruba, często pokryta łuskami. W Polsce przedstawicielami tej gromady są żółwie, węże i jaszczurki.

Jaszczurki w Polsce

W Polsce występuje pięć gatunków jaszczurek, wszystkie objęte są ochroną. Polskie jaszczurki są aktywne w ciągu dnia. Zamieszkują zarośla, lasy, parki i ogrody, lubią miejsca widne i nasłonecznione. Kryjówek szukają we wszelkiego rodzaju szczelinach w drewnie lub między kamieniami, kopią także norki w ziemi. Jaszczurki są drapieżnikami, polują na zdobycz mniejszą od siebie, najczęściej są to różne bezkręgowce: ślimaki, wije, stonogi, pająki oraz owady: pędraki, gąsienice i inne larwy, a także mrówki. Jesienią jaszczurki zapadają w sen zimowy, ze względu na niskie temperatury i brak pokarmu muszą przeczekać chłodne miesiące. Spowalniają procesy życiowe i zapadają w letarg zakopane pod liśćmi, próchniejącym drewnem, czy ziemią.

Jaszczurki w ogrodzie

To zapewne zwinka zawita do waszego ogrodu, jeśli będzie miała zapewnione dogodne warunki. Czego jaszczurka potrzebuje do szczęścia? Jak większość z nas – jedzenia i dachu nad głową! Aby zapewnić bogatą bazę pokarmową, należy zrezygnować ze stosowania chemicznych środków ochrony roślin. A jako dom dla jaszczurek najlepiej sprawdzi się sterta kamieni i drewna. Poniżej znajduje się instrukcja jak ją przygotować.

Stos kamieni dla jaszczurek

Budowę sterty dla jaszczurek należy zacząć od wyboru miejsca w ogrodzie. Idealną lokalizacją będzie słoneczne miejsce o wystawie południowej. Nie koniecznie na środku pustego trawnika, sterta powinna sąsiadować z niską roślinnością lub przylegać do pnia drzewa czy do linii krzewów, tak aby stworzyć jaszczurkom bezpieczny azyl. Nie może być to miejsce, w którym zbiera się woda.

Materiały do budowy jaszczurkowego domu to kamienie i drewno. Stos spełnia kilka funkcji – daje jaszczurkom schronienie przed drapieżnikami i niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi, jest miejscem wygrzewania się na słońcu i miejscem polowania. O tych wszystkich aspektach należy pamiętać na etapie planowania, projektowania i wykonania. Najważniejsze jest zapewnienie szczelin i zakamarków, w których jaszczurki będą mogły się ukryć.

Domek z kamieni – czyli stos kamieni, kamienisko, sterta.

Potrzebne będą wszelkiego rodzaju kamienie, fragmenty cegieł, silikaty, dziurawki, elementy betonowe, kawałki płyt kamiennych itp. Zasadniczo im większe kawałki, tym lepiej, nie chcemy stworzyć kupy żwiru, ale stos posiadający wewnątrz liczne przestrzenie, szczeliny i jamki. Elementy kamienne układamy skrupulatnie w wyznaczonym miejscu, tak aby tworzyć możliwie wiele małych przestrzeni pomiędzy elementami i jednocześnie aby zapewnić stabilną konstrukcję. Najładniejsze kamienie naturalne warto zostawić na koniec i przykryć nimi fragmenty gruzu, aby nadać stercie estetyczny wygląd.

Domek z kamieni i drewna

Jeśli mamy możliwość, warto połączyć te dwa materiały i stworzyć jaszczurkom wymarzone miejsce do życia. Zasada budowy domku jest taka sama jak w przypadku opisanego powyżej domku z kamieni. Dodatkowo dodajemy elementy drewniane – grube fragmenty gałęzi i konarów, stare, suche drewno, fragmenty pni drzew. Cieńsze i długie gałęzie warto zachować i przeznaczyć na budowę sterty dla jeży. Drewno martwych drzew przyciąga pokarm dla jaszczurek, czyli owady i inne bezkręgowce saproksylofagiczne, to znaczy organizmy żywiące się martwym drewnem.

Podczas planowania i budowy domku dla jaszczurek bądźmy kreatywni, wykorzystujmy materiały dostępne, najlepiej już znajdujące się w ogrodzie. Jeśli nie mamy elementów kamiennych, nic nie stoi na przeszkodzie by stworzyć domek z samego drewna. Jaszczurki polują na bezkręgowce związane z martwym drewnem, dlatego taka dedykowana sterta z licznymi szczelinami i zakamarkami sprawdzi się wyśmienicie. Można nieco pokombinować, upcycling jest jak najbardziej mile widziany. Przy budowie domku dla jaszczurek można wykorzystać resztki BEZPIECZNYCH materiałów budowlanych lub stare elementu konstrukcyjne z rozbiórki. Dachówki, rury ceramiczne, kostki brukowe, a nawet pozostałości dachówki bitumicznej, odpowiednio ułożone i zabezpieczone, zyskają drugie życie i stworzą wspaniałe siedlisko życia dla pięknych i pożytecznych jaszczurek.

Po stworzeniu stosu kamieni i drewna dla jaszczurek, naszym zadaniem jest zapewnić im bezpieczeństwo i spokój, aby mogły bez przeszkód grzać się w słońcu, polować i rozmnażać się w swoim nowym domu. Nie należy stosować żadnych środków chemicznych w otoczeniu sterty.  

Jaszczurki to sprzymierzeńcy każdego ogrodnika, zjadają tak zwane “szkodniki” upraw i ogrodu. Są sympatyczne i zupełnie nieszkodliwe. Warto pomóc tym pożytecznym zwierzętom i stworzyć stos kamieni i drewna, który będzie stanowił mały kącik bioróżnorodności w ogrodzie. Obserwacje jaszczurek wygrzewających się w promieniach słońca to sama przyjemność. Są wdzięcznym obiektem obserwacji, ponieważ są aktywne w dzień. Mimo, że jaszczurki to niesamowicie zwinne i szybkie zwierzęta, to cierpliwy obserwator jest w stanie przyjrzeć się im dokładnie, zobaczyć interakcje między osobnikami, a może nawet zrobić ładne zdjęcie. 

Nie należy niepokoić jaszczurek. Pozwólmy im spokojnie mieszkać w ogrodzie, a odwdzięczą się pomocą w zwalczaniu niechcianych owadów. 

Źródła:

Log piles and rockeries (froglife.org)

Make a Stone Pile in Your Wild Garden | CAES Newswire (uga.edu)

niepodlewam: Domek dla jaszczurek – jak zrobić w ogrodzie